- Dự án xây dựng hai nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt nam ở Ninh Thuận vẫn đang được triển khai từng bước và khẩn trương.

Về phương diện tổ chức bộ máy, Chính phủ đã quyết định thành lập hai hội đồng tư vấn quan trọng. Trong những lĩnh vực hoạt động của các hội đồng này, chương trình xây dựng nền công nghiệp điện hạt nhân mới mẻ của Việt Nam là một trọng tâm chủ yếu.

Hội đồng An toàn Hạt nhân Quốc gia đã được thành lập từ ngày 07/04/2010 nhằm tư vấn giúp Thủ tướng trong chỉ đạo, giải quyết những vấn đề quan trọng, liên ngành về bảo đảm an toàn hạt nhân với sự tham gia của đại diện thẩm quyền của các bộ liên quan do Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ (KHCN) đứng đầu. 

Sơ đồ nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1.

Vừa mới đây, đầu tháng 5/ 2013, Chính phủ đã thành lập Hội đồng Phát triển, Ứng dụng Năng lượng nguyên tử Quốc gia. Hội đồng là cơ quan tư vấn của Thủ tướng Chính phủ về phương hướng, chiến lược phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử; phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ hạt nhân… và các chính sách lớn liên quan.

Hội đồng này cũng bao gồm đại diện thẩm quyền của các bộ liên quan, do Bộ trưởng Bộ khoa học Công nghệ trường đứng đầu và  Cục Năng lượng Nguyên tử (thuộc Bộ KHCN) là cơ quan thường trực.

Trong lộ trình tiến đến khởi công xây dựng các nhà điện hạt nhân đầu tiên ở Ninh Thuận, ngoài nhiệm vụ to lớn của hai hội đồng nói trên, các cơ quan có trách nhiệm trực tiếp như Cục An toàn Bức xạ Hạt nhân, Cục Năng lượng Nguyên tử và Viện NLNTVN (thuộc Bộ KHCN) cũng có nhiều công việc cấp bách phải triến khai.

Và trước mắt chính là những vấn đề liên quan an toàn hạt nhân, an toàn nhà máy điện hạt nhân sẽ xây dựng trong thời gian sắp tới. Trong hai tháng gần đây đã có những hoạt động được triển khai dồn dập.

Trong khuôn khổ chương trình làm việc của Đoàn công tác do Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Đình Tiến làm trưởng đoàn tới Hoa Kỳ, trong tháng 5/2013, Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (ATBXHN) và Ủy ban Pháp quy hạt nhân Hoa Kỳ (US. NRC) đã ký kết gia hạn Thỏa thuận hợp tác về trao đổi thông tin kỹ thuật và hợp tác trong lĩnh vực an toàn hạt nhân.

Thỏa thuận này đã được ký lần đầu tiên ngày 25/6/2008 và có hiệu lực trong thời gian 5 năm. Theo đó, hai bên đã và sẽ triển khai nhiều hoạt động hợp tác thiết thực và đạt được các kết quả tích cực góp phần nâng cao chất lượng và góp phần đào tạo nguồn nhân lực cho cơ quan pháp quy của Việt Nam.

Ngoài ra, hai bên còn ký kết bản Hợp tác trong khuôn khổ Chương trình phát triển và ứng dụng các chương trình tính toán thủy nhiệt (CAMP). Theo đó, US. NRC sẽ cung cấp cho Cục ATBXHN 4 chương trình tính toán gồm TRACE, RELAP5, SNAP và PARCS cũng như các tài liệu liên quan để phục vụ công tác thẩm định an toàn cho nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng nghiên cứu cũng như giúp cục chuẩn bị năng lực phân tích và đánh giá an toàn.

Cũng trong tháng 5/2013, đoàn chuyên gia của Viện Không phổ biến và kiểm soát hạt nhân Hàn Quốc (KINAC) đã đến thăm và thảo luận về hợp tác giữa Cục ATBXHN và KINAC trong thời gian tới. Các chuyên gia của KINAC đã giới thiệu về các hoạt động chính của KINAC trong việc tăng cường sự minh bạch và tin tưởng quốc tế đối với việc sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân tại Hàn Quốc.

Để hỗ trợ các nước mới bắt đầu chương trình điện hạt nhân thiết lập cơ sở hạ tầng hạt nhân, chuyên gia KINAC cũng giới thiệu các khóa học và chương trình đào tạo của Học viện An ninh hạt nhân quốc tế (INSA), sẽ được khánh thành vào tháng 3/2014.

Vừa mới đây, ngày 30/5/2013, tại Hà Nội, Cục ATBXHN đã tổ chức buổi Tọa đàm với các chuyên gia Việt kiều về an toàn hạt nhân và công nghệ điện hạt nhân. Tham dự buổi tọa đàm có các chuyên gia Việt kiều có nhiều năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực an toàn hạt nhân, công nghệ điện hạt nhân cũng như đào tạo nhân lực. Ngoài ra, còn có các đại biểu đến từ Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Cục NLNTVN, Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ KHCN), Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Ban Quản lý dự án NMĐHN Ninh Thuận và các chuyên gia trong ngành hạt nhân của Việt Nam.

Tại buổi tọa đàm, các chuyên gia Việt kiều cũng bày tỏ mong muốn được chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức, cũng như đóng góp công sức sau nhiều năm học tập và làm việc tại nước ngoài. Đặc biệt, các chuyên gia Việt kiều luôn sẵn sàng hỗ trợ và ủng hộ công tác đào tạo thế hệ trẻ.

Viện Năng lượng nguyên tử VN tập trung chủ yếu vào vấn đề công nghệ lò phản ứng cho nhà máy điện hạt nhân. Trong các tháng 3, 4 và 5/2013, viện đã tổ chức nhiều buổi thuyết trình về các lọai lò năng lượng của Nga, Nhật, Mỹ và Pháp, do các chuyên gia nước ngoài và trong nước trình bày. Đồng thời đã tiến hành nhiều buổi hội thảo chuẩn bị cho việc đánh giá chọn lựa các lò năng lượng có công nghệ thích hợp nhất, an toàn nhất cho Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 của VN.

Công tác thông tin, truyền thông về điện hạt nhân cũng được chú trọng hơn. Ngày 6/6/2013 Hội nghị “Triển khai thực hiện Đề án thông tin, tuyên truyền phát triển điện hạt nhân ở VN đến năn 2030” đã được tổ chức bởi Bộ KHCN và Cục NLNTVN với sự tham gia đông đảo các đại diện bộ ngành liên quan và các cơ quan truyền thông trong nước.

Hội nghị trên nhằm triển khai quyết định đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt tổng kinh phí thực hiện là 200 tỷ đồng. Quyết định đó nêu rõ việc thông tin, tuyền truyền phát triển điện hạt nhân là nhiệm vụ quan trọng, nhằm tạo ra nhận thức, hiểu biết đầy đủ, đúng đắn của các tầng lớp xã hội và tổ chức liên quan về tính chất, đặc điểm, sự cần thiết và lợi ích của điện hạt nhân trong việc đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế xã hội đất nước, góp phần duy trì nâng cao đồng thuận công chúng cho việc triển khai thực hiện thành công dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, cũng như cho sự phát triển điện hạt nhân bền vững.

Hoàng Hà